ZZP'ers worden weggepest

De ministeries van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid willen het aantal zzp’ers verminderen in alle sectoren.

De overheid heeft de pest aan zzp'ers, met name in de zorg. De achterliggende jaren is al van alles uit de kast gehaald om hen het werken moeilijk, zo niet onmogelijk te maken.

Als echtgenoot van een zzp’er in de (terminale) thuiszorg weet ik daar alles van. De ene bepaling volgde de andere op. Even later veranderde het weer en moesten zzp’ers weer aan iets anders voldoen. Het leek een constante treiterij waar je als zzp'er gek van werd.

Ooit stond mijn vrouw, lid van Coöperatie Dichtbij, voor de rechter in een geschil met de Belastingdienst. Maar daar was al zo’n twee jaar spanningen en ellende aan voorafgegaan.

De aanwezige inspecteur kwam met de meest onzinnige verwijten en maakte zich bij de rechtbank belachelijk. Mijn vrouw won en er viel een blok van haar af.

De overheid koos ooit voor marktwerking in de zorg en dat opende voor veel verpleegkundigen de weg naar het zelfstandig ondernemerschap. Heerlijk. Er is immers niets mooier dan je eigen bedrijfje te hebben. Met hart en ziel je eigen cliënten verzorgen. Niet op vijf minuten hoeven te kijken. Als een cliënt in de thuiszorg vraagt om een kopje koffie omdat die het zelf moeilijk kan klaarmaken, niet te hoeven zeggen: ‘sorry mevrouw, meneer, dat mag ik niet doen’. En: even luisteren naar iemands verhaal, doet zo goed. Mensen als mensen behandelen en niet als nummers waar een aantal minuten voor staat. Tijd om, wegwezen.

Het verhaal dat zzp’ers duurder zijn dan mensen in loondienst is complete kolder. Over tarieven kun je praten. Een zzp’er moet van het tarief dat hij/zij ontvangt zelf belasting afdragen, zelf pensioen opbouwen. Is de zzp’er ziek, of heeft die zwangerschapsverlof, dan hoeft de opdrachtgever niets door te betalen. In tegenstelling voor een werknemer in loondienst. Moet een zorginstelling een zzp’er vakantiegeld uitbetalen? Nee. Besparing op besparing ten opzichte werknemers in loondienst.

Bovendien is een zzp’er veel flexibeler. Kan als het nodig is op ieder moment inspringen.

Dan de veelgehoorde klacht dat zzp’ers niet op onregelmatige tijden willen werken. Ook onzin. Natuurlijk kan een zzp’er ‘nee’ zeggen, maar de meeste zzp’ers zijn heus wel bereid om af en toe op zon- en feestdagen, ’s avonds en ‘s nachts te werken. Het is maar net wat voor afspraken je met hen maakt. De zorg kan niet zonder zzp’ers.

Nieuwe eisen

Zzp’ers in de zorg zullen echter vanaf januari aan een lange reeks eisen moeten voldoen zo hebben NVZ, de Nederlandse GGZ, ActiZ, NFU, Zorgthuis.nl en VGN afgesproken met de ministeries van VWS, Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Binnenkort zetten ze, of hebben dat al gedaan, hun handtekening onder dit akkoord.

Zzp’ers moeten onder meer voldoen aan deze kwaliteitseisen: aangesloten zijn bij een geschillencommissie, professionele standaarden vastleggen en hanteren (gebeurt nu ook al), een register bijhouden bij incidenten en intervisie structureel inpassen (gebeurt nu ook al).

Limiet aan werktijden

Dan komt er een limiet aan werktijden van de zzp’ers in de zorg. Zo mogen vanaf januari maximaal zeven maanden voor een zorgorganisatie werken en hooguit 28 uur per week. Ook moeten zzp’ers meer dan één opdrachtgever hebben (nu ook al).

Ze kunnen maximaal 70 procent van hun werktijd voor één opdrachtgever werken.

De zorg zit te springen om personeel, maar als je zo omgaat met zzp’ers wordt het probleem alleen nog maar groter. Blijkbaar wil men dat. Ten koste van de patiënten. Wat een beleid. Maar als je als overheid met oogkleppen op loopt, zie je dat niet.

Ingebed in organisatie

Dit akkoord staat los van de wetswijziging die kort geleden bekend werd. De ministeries van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid willen hiermee het aantal zzp’ers verminderen in alle sectoren. De brancheorganisatie vreest dat 90(!) procent van de zzp’ers moet ophouden. 

Er zijn momenteel zo’n 2.300.000 zzp’ers actief. Blijven er straks dus nog maar 230.000 over. Al die anderen die zo vol enthousiasme begonnen hebben dan het nakijken. Je toekomstdroom wordt in een keer de grond ingeboord. Dit is puur zzp'ers wegpesten. Een nieuwe klap voor de economie. En een sociale dreun voor al die ondernemers en hun gezinnen. Met dank aan de betreffende ministeries.

De nieuwe wet gaat pas op 1 januari 2025 in. Maar brancheorganisaties in de zorg willen daar niet op wachten. “Op deze manier doorgaan is niet goed voor de zorg”, aldus directeur Jeroen Pepers van de Nederlandse GGZ. Volgens hem is een derde van de GGZ-aanbieders afgelopen jaar, mede door het hoge aantal zzp’ers, in de rode cijfers terecht gekomen. Even nadenken meneer Pepers hoe hoog de werkdruk nu al is in GGZ-instellingen, hoe hoog het ziekteverzuim is. En dan zonder zzp’ers willen werken? Wie gaan het werk dán doen?

Ik durf te stellen dat zzp’ers miljoenen op de kosten in de gezondheidszorg kunnen besparen. Door mensen die nu onnodig een ziekenhuisbed bezet houden omdat er in een verpleeghuis geen plaats is, naar huis te laten gaan en daar de zorg in handen van zzp’ers te geven. Voor de patiënt/cliënt is er niets mooiers dan in hun eigen vertrouwde omgeving te worden verzorgd. Honderd keer beter dan in een verpleeghuis. 

Er zou een ‘Minister voor ZZP en MKB’ moeten komen. En dan niet een of andere schoolmeester of Haagse ambtenaar, maar een man of vrouw uit de praktijk. Ik weet wel iemand die daar heel geschikt voor is: Annemarie van Gaal. Wat zou Nederland daar van opknappen. En de zorg ook.